ناوه‌ڕۆك
ناساندن
گۆڵچی یاخود گۆڵپارێز (بە ئینگلیزی: Goalkeeper، بە عەرەبی: حارس المرمى) لە یاریی تۆپی پێ گۆڵپارێز پاسەوانی گۆڵی تیپەکەی دەکات و تاکە یاریزانێکە کە ڕێگەی پێ دەدرێت دەست لە تۆپەکە بدات بەو مەرجەی لەنێو هێڵی سزادا بێت و لەلایەن یاریزانێکی خۆیانەوە تۆپەکەی بۆ نەگێڕابێتەوە بە قاچ. هەموو تیپەکان دەبێت لە هەموو کاتێکی یارییەکەدا گۆڵپارێزێکیان هەبێت و تەنانەت ئەگەر گۆڵپارێزەکە بریندار بێت یان بکرێتە دەرەوە، ئەوا دەبێت تیمەکە گۆڵپارێزێک بهێنێتە شوێنەکەی. ئەگەر تیمەکە گۆڕانکاریەکانی تەواو کردبوو، دەبێت یەکێک لە یاریزانەکان وەک گۆڵپارێز یاری بکات. گۆڵپارێز زۆرجار ژمارە 1، 22، 13 یان 30 وەردەگرێت.
مێژوو
تۆپی پێ گۆڕانکاری زۆری لە تاکتیک و پلان و دامەزراندنی سەنتەری نوێ بۆ یاریزانان و هەڵوەشاندنەوەی پۆستەکانی دیکە بینیوە، بەڵام پێگەی گۆڵپارێز هەرگیز وەک خۆی مایەوە و دوور بوو لە گۆڕان. بەگشتی گۆڵپارێز لەنێوان ستوونەکانی گۆڵ یاری دەکات و یاساکانی یارییەکەش دەڵێن گۆڵپارێز مافی ئەوەی هەیە لە هەر شوێنێکی ناوەڕاستی یاریگا تۆپەکە بە قاچەکانی بگرێت. تاوەکوو ساڵی ١٩١٢ گۆڵپارێز بۆی هەبوو لە هەموو شوێنێکدا بە دەستەکانی تۆپ بگرێت.
لە ناوەڕاستی سەدەی بیستەمدا ژمارەیەک گۆڵپارێز وەک ئامادیۆ کاریزۆ شێوازی یاریکردنیان گۆڕی، ئەو یەکەم گۆڵپارێز بوو کە دەستکێشی لەبەرکرد. ئەو یەکەم گۆڵپارێز بوو کە بۆ بەرگری لە گۆڵەکە هێڵی سزای جێهێشت و یەکەم گۆڵپارێزیش بوو کە لێدانی کۆڕناڵی وەک پلانێک بۆ دەستپێکی هێرشی هەڵگەڕاوە دانا. لە ساڵانی 1990کاندا فیفا چەند یاسایەکی گۆڕی وەک یاسای نەتوانینی گرتنی تۆپ گەر یەکێک لە یاریزانەکانی تیپی خۆی بە ئەنقەست بە پێ بیگەڕێنێتەوە بۆی. بەڵام گەر بە سەر، شان و سنگ گەڕاندیەوە دەتوانێت بە دەستەکانی بیگرێت.
شوێنی یاریکردن
پێگەی گۆڵپارێز یەکێکە لە تایبەتترین شوێنەکان چونکە دەتوانێت بە هەر بەشێکی جەستەی بیەوێت تۆپی بەربکەوێت بەو مەرجەی لە هێڵی سزادا بێت.
- گۆڵپارێز دەتوانێت دەستی بەکار بهێنێت بۆ دەست لێدان لە تۆپەکەی ناو هێڵی سزا.
- کاتێک گۆڵپارێز تۆپەکە بەجێدەهێڵێت تەنیا ئەگەر یاریزانێکی تر دەستی لێ بدات دەتوانێت دووبارە بیگرێتەوە، گەرنا ناتوانێت دوای لێدانی دووبارە لێی بداتەوە.
- گۆڵپارێز ناتوانێت ئەو تۆپەی کە لە بەرگریکاری خۆیانەوە بە قاچ لێدراوە بگرێت، بەڵام گەر بە سەر، شان و سنگ گەڕاندیەوە دەتوانێت بە دەستەکانی بیگرێت.
هەرچەندە گۆڵپارێزەکان یاسای تایبەتیان هەیە، بەڵام یاسای ئاسایی وەک هەر یاریزانێکی سەر گۆڕەپانەکە بۆیان جێبەجێ دەبێت. گۆڵپارێز ناچار نییە لە هێڵی سزا بمێنێتەوە و دەتوانێت لە هەر شوێنێک بیەوێت یاری بکات بە تۆپ و هێرشیش بکات و گۆڵ بکات. گۆڵپارێزەکان زۆرجار لە خولەکەکانی کۆتایی یارییەکەدا پێشڕەوی دەکەن ئەگەر تیمەکەیان نزیک بێت لە دۆڕاندن یاخود پێویستی بە بردنەوە بێت، دەڕۆنە پێشەوە بۆ هاوکاری و تۆمارکردنی گۆڵ.
چەندین گۆڵپارێزیش هەن کە لەلێدانی ئازاد و لێدانی پەناڵتی گۆڵیان تۆمارکردووە. بۆ نموونە جۆزێ لویس چیلاڤێرتـی پاراگوایی و ڕۆجیرۆ سینیی بەڕازیلی و محەمەد ئەمین زامووچی جەزائیری کە لە یارییەکدا سێ گۆڵیان تۆمارکردووە سەرەڕای ئەوەی گۆڵپارێز بوون. ڕۆجیرۆ سینی بە خاوەن زۆرترین گۆڵ دادەنرێت کە تاوەکوو ٢٠١١/٣/٢٨ توانیویەتی ١٠٠ گۆڵ تۆمار بکات.
جلوبەرگ
گۆڵپارێزەکان دەبێت جلوبەرگێک لەبەر بکەن کە جیاواز بێت لە پۆشاکی یانەکەیان، دەبێت جلوبەرگیان جیا بێت لە بەرگریکارەکان. زۆرێک لە گۆڵپارێزەکان بە شێوەی جلوبەرگەکانیانەوە ناونراون، بۆ نموونە لیف یاشین بەهۆی جلە ڕەشەکانییەوە بە جاڵجاڵۆکەی ڕەش ناودەبرا. زۆرینەی گۆڵپارێزان دەستکێش لەدەست دەکەن بۆ پاراستنی دەستەکانیان، کە هەندێک لە جۆرەکان ڕێگری دەکات لە چەمانەوەی پەنجەکان.
گەورەترین گرێبەستی گۆڵپارێزەکان
| گۆڵپارێز | لە | بۆ | نرخ بە یۆرۆ | ساڵ |
|---|---|---|---|---|
| کیپا ئاریزبەلاگا | ئەتلەتیک بلباو | چێڵسی | £71ملیۆن | 2018 |
| ئەلیسۆن | ڕۆما | لیڤەرپووڵ | £66.8ملیۆن | 2018 |
| جیانلوگی بوفۆن | پارما | یۆڤانتۆس | £33ملیۆن | 2001 |
| ئێدێرسۆن | بەنفیکا | مانچستەر سیتی | £35ملیۆن | 2017 |
| جۆردان پیکفۆرد | سەندەرلاند | ئیڤەرتۆن | £25ملیۆن | 2017 |
| فرانسیسکۆ تۆڵدۆ | فیۆرێنتینا | ئینترانزیۆنال | 2001 | |
| ئارۆن ڕامسدەیل | شفیلد یونایتد | ئەرسناڵ | £24ملیۆن | 2021 |
| ئێدوارد مێندی | ڕێنیس | چێڵسی | £22ملیۆن | 2020 |
| مانوێل نۆیەر | شاڵکە ٠٤ | بایێرن میونخ | £19ملیۆن | 2011 |
| بێرند لێنۆ | بایەر لیڤەرکۆزن | ئەرسناڵ | £19.2ملیۆن | 2018 |
| دەیڤد دی خیا | ئەتلەتیکۆ مەدرید | مانچستەر یونایتد | £18ملیۆن | 2011 |
| ئەنجێلۆ پێروزی | ئینترانزیۆنال | لازیۆ | 2000 | |
| سێباستین فری | ئینترانزیۆنال | پارما | 2001 | |
| سەمیر هاندانۆڤیچ | ئۆدینی | ئینترانزیۆنال | 2012 | |
| کلادیۆ براڤۆ | بارسێلۆنا | مانچستەر سیتی | 2016 | |
| ئیمیلیانۆ مارتینێز | ئەرسناڵ | ئەستۆن ڤیلا | £20ملیۆن | 2020 |
