ناوه‌ڕۆك
ناساندن
کاریگەرییە لاوەکییەکانی کەمی ڤیتامین D لە منداڵان چین؟ (بە ئینگلیزی: What are the side effects of vitamin D deficiency in children، بە عەرەبی: ما هي الآثار الجانبية لنقص فيتامين د عند الأطفال؟) ڤیتامین D ئاوێتەیەکی چالاکی میتابۆلیکی گرنگە کە یان لەلایەن جەستەوە دروست دەکرێت بە بەکارهێنانی ڕووناکی UVB یان دەمژرێت لە ڕێگەی سیستەمی هەرسکردنەوە لە هەندێک خۆراکەوە. ڕۆڵی ڤیتامین D ئەوەیە کە ئاسانکاری بکات بۆ هەڵمژینی کالسیۆم لە ڕیخۆڵە و پاراستنی هۆمۆستایسی کالسیۆم.
ڤیتامین D بۆ منداڵان
پێویستت بە ڤیتامین D هەیە بە درێژایی ژیانت، لە منداڵییەوە تا تەمەنی گەورەتر. بۆ پاراستنی ئاستی کالسیۆم و فۆسفۆر، هەروەها بۆ گەشەکردنی خانەکانی بەرگری، کانزاکردنی ئێسک، ڕێکخستنی بەرهەمهێنانی پڕۆتین و زۆر زیاتر. کەمی ڤیتامین D دەتوانێت کاریگەری نەرێنی هەبێت لەسەر گەشەی منداڵ، وەڵامی بەرگری و تەندروستی دەروونی و زیاتریش، بۆیە چارەسەری گونجاو گرنگە. ڤیتامین D بە تایبەتی گرنگە لە کاتی منداڵیدا چونکە گرنگە بۆ گەشەکردن و گەشەکردنی سیستەمی ئێسکەکان. بەهۆی ڕۆڵی بەرچاوی ڤیتامینەکە لە پاراستنی پرۆسە گرنگەکانی لەش، هەبوونی ئاستی کەم یان کەمی بڕەکەی دەتوانێت کاریگەری زۆری لەسەر تەندروستی منداڵان هەبێت.
ئایا منداڵان مەترسی تووشبوونیان بە کەمی ڤیتامین D هەیە؟
هەندێک منداڵ زیاتر مەترسی تووشبوونیان هەیە بە ئاستی کەمی ڤیتامین D ئەمەش بەندە بە:
- ڕەنگی پێستی منداڵەکە
- کێشی لەشی منداڵەکە
- بەرکەوتنی تیشکی خۆر
ئەو منداڵانەی کە ڕێژەیەکی بەرزی چەوری جەستەیان هەیە مەترسی تووشبوونیان بە کەمی ڤیتامین D زیاترە لەو منداڵانەی کە ئاستی ستانداردی چەوری جەستەیان هەیە. هەروەها ئەو منداڵانەی کە ڕەنگی پێستیان تاریکترە ئەگەری تووشبوونیان بە کەمی ڤیتامین D زیاترە. ئەو کەسانەی پێستیان تاریکترە پێویستیان بە ١٥ ئەوەندەی بەرکەوتنی خۆر هەیە بۆ بەرهەمهێنانی هەمان بڕی ڤیتامین D وەک ئەو کەسانەی پێستیان کاڵترە.
کەمی ڤیتامین D چۆن کاریگەری لەسەر منداڵان هەیە؟
پسپۆڕێکی تەندروستی دەتوانێت کەمی ڤیتامین D لە ڕێگەی تاقیکردنەوەی خوێنەوە دەستنیشان بکات. هەروەک گەورەکان منداڵان بە ئاستی کەمی ڤیتامین D دادەنرێن ئەگەر ئاستەکانیان لە خوار 20ng/mL (50 nmol/L) دابەزێت. هەرچەندە هەندێک مشتومڕ هەیە لەسەر ئەوەی چ ئاستێک ڤیتامین D لە خوێندا پێکدەهێنێت، بەڵام بەهاکانی سەرووی 30ng/ml) (75 nmol/L)) بە گشتی بە پێویست دادەنرێن. کەمی ڤیتامین D لەوانەیە تێبینی نەکرابێت چونکە نیشانە دیارەکان بە شێوەیەکی ئاسایی دەرناکەوێت. هەروەها نیشانەکان لەوانەیە نادیار بن، ئەمە وا دەکات زەحمەت بێت بۆ دایک و باوک یان چاودێرەکان بۆ دۆزینەوەی کەموکوڕی لە ئاستی ڤیتامینەکەدا. لەبەر ئەوەیە کە پزیشک بە بەردەوامی ئاستی ڤیتامین D تاقی دەکاتەوە، بەتایبەتی ئەگەر منداڵەکەت لە مەترسی خاوی ئاستی گەشەکردنیدا بیت.
کەمی ڤیتامینەکە لە منداڵی ساوا
کەمی ڤیتامین D لە منداڵانی ساوادا باوە لە سەرانسەری جیهاندا، لەگەڵ ڕێژەی بڵاوبوونەوە لە نێوان 2.7٪ بۆ 45٪. ئەو منداڵانەی تەمەنیان لە دوو ساڵ زیاترە مەترسی تووشبوونیان بەو کەمییە زیاترە چونکە بە شێوەیەکی گشتی بەرکەوتنیان بە تیشکی خۆر کەمترە لە گەورەکان.
کاریگەرییە لاوەکییەکانی کەمی ڤیتامین D لە منداڵانی ساوادا
- دابەزینی ئاستی کالسیۆم
- شکستی گەشە
- لاوازی ماسولکە
- بەردەوام هەوکردنی کۆئەندامی هەناسەدان
کەمی ڤیتامین D دەتوانێت ببێتە هۆی ڕیکێت، کە نەخۆشییەکی ئێسکە کە دەتوانێت ببێتە هۆی نائاسایی گەشەکردن و شێواوی جومگەکان. ڕیکێتس کاریگەری لەسەر منداڵانی ٦-٢٣ مانگ هەبێت.
منداڵ و هەرزەکار
هەرچەندە بڵاوبوونەوەی کەمی ڤیتامین D لە منداڵان و هەرزەکاران بە گوێرەی ناوچەی جوگرافی دەگۆڕێت، بەڵام لێکۆڵینەوەکان ڕێژەی بڵاوبوونەوەی نزیکەی ١٥٪ لە منداڵانی تەمەن ١ بۆ ١١ ساڵ و ۱٤٪ لە منداڵان و هەرزەکارانی تەمەن ١٢ بۆ ١٨ ساڵ دەخەمڵێنن. ئەو منداڵ و هەرزەکارانەی کە کێشیان زیادە یان قەڵەوییان هەیە ئەگەری تووشبوونیان بە کەمی ڤیتامین D زیاترە لەو منداڵانەی کە کێشێکی تەندروستیان هەیە. کەمی ڤیتامین D زۆر باوە لە ناو منداڵاندا بەهۆی شێوازی خواردن، شێوازی ژیان، ئەمەش دەبێتە هۆی چەندین نیشانە:
- ئازار: بەتایبەتی ئازاری ئێسکی درێژ کە لەوانەیە منداڵەکە لە خەو بەئاگا بێت.
- دواکەوتن لە ڕۆیشتن
- ناهاوسەنگی کالسیۆم
- دواکەوتنی گەشەکردن
- شکانی ئێسک
- ئازاری ماسولکە
گرنگە تێبینی ئەوە بکەین کە کەمی ڤیتامین D لەوانەیە لە منداڵانی بچووکدا زیاتر ئاشکرا بێت وەک لە هەرزەکاران، چونکە زۆرێک لە هەرزەکارەکان کە کەمن نیشانەیان نییە یان نیشانەی نادیاریان هەیە. بۆ نموونە، هەرزەکارەکان لەوانەیە ئازاریان هەبێت لە جومگەکانی کێش هەڵگرتن وەک ئەژنۆ لەگەڵ ئازاری پشت و ڕیخۆڵەکان.
چارەسەری کەمی ڤیتامین D لە منداڵاندا
چارەسەری کەمی ڤیتامین D بەندە بە تەمەن، بە شێوەیەکی جیاواز مامەڵە لەگەڵ منداڵان و هەرزەکاران دەکرێت.
- تەمەنی خوار ٣ مانگ: ٢,٠٠٠ IU ٥٠ مایکرۆگرام ڕۆژانە بۆ ماوەی ٣ مانگ.
- منداڵانی تەمەن ٢ بۆ ١٢ مانگ: ٢،٠٠٠ IU ٥٠ مایکرۆگرام ڕۆژانە بۆ ماوەی ٣ مانگ یان یەک ژەمی ۵۰،۰۰۰ IU ١٢٥٠ مایکرۆگرام.
- منداڵانی تەمەن ١٢ مانگ بۆ ١٢ ساڵ: ٣،٠٠٠-٦،٠٠٠ IU ٧٥-١٥٠ مایکرۆگرام ڕۆژانە تەواوکەری زارەکی بۆ ماوەی ٣ مانگ یان یەک ژەمی ١٥٠،٠٠٠ IU ٣٧٥٠ مایکرۆگرام.
- منداڵانی سەروو ١٢ ساڵ: ڕۆژانە ٦،۰۰۰ IU ١٥٠ مایکرۆگرام تەواوکەری زارەکی بۆ ماوەی ٣ مانگ یان یەک ژەمی ٣٠٠،٠٠٠ IU ٧٥٠٠ مایکرۆگرام.
ئەو خۆراکانەی کە ئەم ڤیتامینەیان زۆرە
جگە لە تەواوکەرەکان، هەندێک خۆراک هەن کە ڤیتامین Dیان زۆرە و دەتوانرێت زیاد بکرێن بۆ خۆراکی منداڵان بۆ ئەوەی یارمەتی پاراستنی ئاستی ڤیتامین D بدەن نموونەی:
- ماسی سەلەمونی کێوی
- ماسی هێرینگ
- ماسی ساردینەکان
- هێلکە
- مریشک
- خۆراکی دەوڵەمەندکراوی ڤیتامین D وەک شیر و ماست.
