ناوه‌ڕۆك
ناساندن
تایبەتمەندییەکان و هەستەکانی منداڵی نابینا (بە ئینگلیزی: Blinded children feeling، بە عەرەبی: شعور اطفال مصابين بالعمی)، دایکان و باوکان و مامۆستایان دەبێت هەمیشە چاودێری منداڵەکانیان بکەن گرنگییان پیبدەن.
تایبەتمەندییەکانی منداڵی نابینا
تایبەتمەندییە ڕەوشتییەکان
١- منداڵی نابینا هەمیشە پەرتووک و دەفتەر و نوسراوەکان زۆر نزیکی چاوی دەکاتەوە، بەهۆی کەمی بینین.
٢- هەمیشە چاوی ئەخورێنێت.
٣- هەوڵدات هەمیشە چاوێکی بکاتەوە و چاوەکەی تری دابخات بە شێوەیەکی بەردەوام.
٤- ئارەزووی خوێندنەوە و هەرشتێکی تری نیە کە پێویستی بە بەکارهێنانی چاو بێت.
٥- کەسی نابینا ناتوانێت بە سەربەستی جووڵە بکات، چونکە پشت بەوانی تر دەبەستێت.
٦- هەمیشە تووشی کەوتن دەبێت.
تایبەتمەندی شێوەی فۆڕمی چاو
١- خێل بوونی چاو.
٢- ئاوسان و سووربوونی پێڵووی چاو.
٣- هەوکردنی چاو بە شێوەیەکی زۆر.
٤- زیادبوونی فرمێسکی چاو بە شێوەیەکی زۆر.
٥- هەست کردن بە سووتانی چاو کە دەبێتە هۆی خوراندنی چاو.
٦- تووشبوون بە سەر ئێشە و سەرگێژ خواردنی ڕاستەوخۆ، لە دوای هەر کارێک کە پێویستی بە بینینێکی نزیک هەبێت.
٧- توانای بینینی شتی بە ڕوونی نیە گەر هاتوو لە مەودایەکی نزیکدا بێت شتەکان وا دەبینێت وەکو ئەوەی لە ناو هەور و تەمدا بێت.
تایبەتمەندی هەڵچوونی
١- زوو تووڕە دەبێت.
٢- هەست بە گۆشەگیری دەکات.
٣- شەڕانگێزە.
٤- هەمیشە تووشی دەمارگیری دەبێت.
٥- زۆربەی کات بە دەست دڵەڕاوکێوە دەناڵێنێت و ناتوانێت پشت بە خۆی ببەستێت.
٦- ئاستێکی بەرزی نیە.
٧- نا ئومێدی و بێ ئامانجی پێوە دیارە.
٨- هەست بە ئاسایشی دەروونی ناکات.
هەستەکانی نابینا
کەسی نابینا توانستی هەندێک لە هەستەکانی لە کەسانی ئاسایی زیاترە، وەکو هەستی دەستلێدان و بیستن و بۆنکردن و تامکردن، بنەمای ئەم توانستەش دەگەڕێتەوە بۆ ڕاهێنانی ئەم هەستانە لە لای کەسی نابینا زیاتر دەکات، ئەو هەستانەش ئەمانەن:
هەستی بیستن
هەستی بیستن لای تاکی نابینا گرنگیەکی زۆری هەیە، ئەو هەستەی زۆر بەهێزە و دەتوانێت بەراورد بکات لە نێوان هەموو جۆرە دەنگە جیاوازەکان، لە ژیانیدا زۆر پشت بە هەستی بیستنی دەبەستێت، هەندێک نەخۆشی کاریگەری دەکاتە سەر بیستن وەکو: ئاوڵەی ئەڵمانی، هەوکردنی مێشک، ملە خڕە، هۆکاری بۆماوەیی و کێشەکانی کاتی لە دایکبوون، بەکارهێنانی ئەو جۆرە دەرمانانەی کە دەبێتە هۆی تێکدانی هەستی بیستن.
هەستی دەستلێدان و گرتن
گرنگی ئەم هەستە لای تاکی نابینا بە پلەی دووەم دێت پاش هەستی بیستن، تاکی نابینا بە کاریدەهێنێت بۆ چەند ئەرک و مەبەستێک وەکو هەستکردن بە ئازار و فشار، هەست کردن بە گەرمی و ساردی هەستی بیروباوەڕی ڕاستی و جووڵانەوە و زۆر شتی دیکە، کە ناتوانێت بە چاو هەستی پێ بکات و بە دەستەکانی لە ڕێگەی بەرکەوتنەوە هەستی پێ دەکات.
هەستی بۆنکردن
هەستێکی زۆر گرنگە بۆ نابینا بەهۆیەوە دەتوانیت هەست بە هەموو جۆرە شتە سامناکەکان بکات، وەکو بۆن، دووکەڵی سووتاو، گاز و بەنزین، بۆنی شتی پیس کە دەبنە هۆی مەترسی لەسەر ژیانیان، هەروەها، بۆنە خۆشەکانی وەکو بۆنی گوڵ.
هەستی تامکردن
هەستی تامکردن یەکێکە لە هەستەکان کە جیاوازەی تایبەتمەندی خواردەمەنییەکان دەردەخات وەکو ترشی و سوێری و تفتی و تاڵی کەسانی نابینا بە باشی توانای ئەو جیاوازیانەیان هەیە.
