کولتووری کوردی

له‌لایه‌ن: - شازین شەماڵ شازین شەماڵ - به‌روار: 2024-03-21-23:50:00 - کۆدی بابەت: 12207
کولتووری کوردی

ناوه‌ڕۆك

ناساندن

کولتووری کوردی بە (ئینگلیزی: Kurdish culture، عەرەبی: الثقافة الكردية)، کورد نەتەوەیەکی نایەکسانە کە پێشینەی نەتەوەکەیان لە زۆر ناوچەوە کە لە کوردستانی عێراق و بەشێک لە ئێران و تورکیا و سووریاوە سەرچاوەی گرتووە و گەورەترین نەتەوەیە کە دەوڵەتێکی سەربەخۆی نییە کە بە شێوەیەکی گشتگیر دانپێدانراوە و هەروەها چەندین نەتەوەی کۆن لەخۆدەگرێت کە لەوانە کولتوورەکانی ئێرانی، ئازەری، تورکی و عەرەبین، مشتومڕێکی زۆر لەسەر گەلی کورد لە بنەچە و مێژووەکەیەوە و تەنانەت ئایندەی سیاسییەوە هەیە. 

ناوچە

لە باکووری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەدرێژایی چیاکانی زاگرۆس و چیای تاورس لەو ناوچەیەی کە کورد پێی دەڵێن کوردستانی گەورە دەژین، ئەمڕۆ بەشێکن لە باکووری ڕۆژهەڵاتی عێراق و باکووری ڕۆژئاوای ئێران و باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا و باشووری ڕۆژهەڵاتی تورکیا.

مێژوو 

کولتووری کوردی پتر زارەکییە، نەک نووسراو و بۆیە کورد مێژووی نووسراوی خۆی نییە بەڵکو پتر گێڕانەوەی زارەکی هەیە، لەبەرئەوە بەگشتی کورد پشت بە بیستراو نەک بینراو دەبەستێ بۆیە کولتووری نووسین، ئەرشیفکردن، دۆکیۆمێنتکردن هێشتا بەتەواوی لەلای کوردان سەریهەڵنەداوە و گەشەی نەکردووە.

زمان

(کوردی) بەشێکە لە بەشی باکووری ڕۆژئاوای لقی ئێرانی بنەماڵەی زمانی هیندۆئەورووپی.

فۆلکلۆر

کورد خاوەنی نەریتێکی دەوڵەمەندی فۆلکلۆرییە، کوردەکان لە نەورۆزدا ئاهەنگی ساڵی نوێ دەگێڕن و زۆرجاریش ئاهەنگەکە لەلایەن دەسەڵاتدارانی تورکیا و سوریاوە قەدەغە دەکرێ، لەڕووی فۆلکلۆرەوە گەر باس بکرێ یەکێک لە ناسراوترین حیکایەتەکانی  کوردی بریتیە لە مەم و زین.

مۆسیقا 

مۆسیقای فۆلکلۆری کوردی بەشێکی گرنگی کولتووری کوردییە و بە شێوەیەکی نەریتی 'وشەی 'دێنگ' بە واتای دەنگ دێت و 'بێج' بە واتای 'گۆرانی گوتن' دێت و دنگبێج بە "ستران" یان گۆرانی ناسراوە، زۆرێک لە مۆسیقاژەنە و گۆرانیبێژە بەناوبانگەکانی کورد لە سەدەی بیستەمدا  وەک حەسەن زیرەک و ئەحمەد کایا.

ئایین

گەلی کورد بەپێی ئەو وڵاتەی تێیدا دەژی یان پەیوەندیی کولتووری و نەتەوەیی لەگەڵ ئەو ئایینەدا هەیە، ئایینێکی هەرە جیاواز لە نێو کورددا ئیسلامی سوننەیە، کە ٩٨٪ی کوردانی نیشتەجێی کوردستانی عێراق پەیڕەوی دەکەن، کوردەکانی تورکیا لە کۆی دانیشتووانی نزیکەی ١٥-٢٢ ملیۆن کورد ٣٠٪ عەلەوین و ٦٨٪ش پەیڕەوی ئیسلامی سوننە دەکەن.


سەرچاوەکان



117 بینین