ناوه‌ڕۆك
ناساندن
چارەسەرکردنی ئازاری ئەژنۆکان (بە ئینگلیزی: The treatment of knee pain، بە عەرەبی: علاج آلام الركبة) چارەسەرەکان دەگۆڕێن، بەپێی ئەوەی بە تەواوی چی بووەتە هۆی ئازاری ئەژنۆ. واتا دیاریکردنی هۆکاری ئازاری ئەژنۆکان دەبێتە دیاریکردنی چارەسەری گونجاوی نەهێشتنی ئازاری ئەژنۆکان.
چارەسەرییەکان
زۆرێک لە جۆرەکانی ئازاری ئەژنۆ بە باشی وەڵامی ڕێکارەکانی چاودێریکردنی خۆیان دەدەنەوە. هەروەها چارەسەری جەستەیی و پاڵپشتی ئەژنۆکان دەتوانن یارمەتی کەمکردنەوەی ئازار بدات. لە هەندێک حاڵەتدا، لەوانەیە ئەژنۆ پێویستی بە نەشتەرکاری هەبێت.
- دەرمان
پزیشک دەکرێت دەرمان بنووسێت بۆ یارمەتیدان لە کەمکردنەوەی ئازار و چارەسەرکردنی ئەو حاڵەتانەی کە دەبنە هۆی ئازاری ئەژنۆ، وەک هەوکردنی جومگەی ڕۆماتیدی یان نەخۆشی دەردە پاشا.
- چارەسەری سروشتی
بەهێزکردنی ماسولکەکانی دەوروبەری ئەژنۆ دەبێتە هۆی ئەوەی کە زیاتر جێگیر بێت. پزیشک لەوانەیە پێشنیاری چارەسەری جەستەیی یان جۆرە جیاوازەکانی ڕاهێنانی بەهێزکردن بکات لەسەر بنەمای ئەو حاڵەتە دیاریکراوەی کە بووەتە هۆی ئازارەکە.
ئەگەر لە ڕووی جەستەییەوە چالاک بیت یان وەرزشێک بکەیت، لەوانەیە پێویستت بە ڕاهێنان بێت بۆ ڕاستکردنەوەی شێوازی جووڵە کە لەوانەیە کاریگەری لەسەر ئەژنۆ هەبێت و تەکنیکێکی باش دابنێیت لە کاتی وەرزش یان چالاکیەکاندا. هەروەها ڕاهێنانەکان بۆ باشترکردنی نەرمی و هاوسەنگی گرنگن.
دانانی پاڵپشتی کەوانی، هەندێک جار لەگەڵ چەمانەوە لە لایەکی پێڵاوەکە، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە گواستنەوەی پەستان بۆ دوور لەو لایەنەی ئەژنۆ کە زۆرترین کاریگەری لەسەر هەوکردنی ئێسک و جومگەکان هەیە. لە هەندێک بارودۆخی دیاریکراودا، لەوانەیە جۆرە جیاوازەکانی بەکاربهێنرێن بۆ یارمەتیدان لە پاراستن و پشتگیریکردنی جومگەی ئەژنۆ.
- دەرزی
لە هەندێک حاڵەتدا، پزیشک لەوانەیە پێشنیاری ئەوە بکات کە دەرمان یان ماددەی تر ڕاستەوخۆ بخرێتە ناو جومگەوە. نموونەکان بریتین لە:
کۆرتیکۆستیرۆید: دەرزی دەرمانی کۆرتیکۆستیرۆید بۆ ناو جومگەی ئەژنۆ لەوانەیە یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی هەوکردنی جومگەکان و کەمکردنەوەی ئازار کە لەوانەیە چەند مانگێک بخایەنێت. هەرچەندە ئەم دەرزیانە لە هەموو حاڵەتێکدا کاریگەر نین.
ترشی هایلۆرۆنیک: شلەیەکی ئەستوور هاوشێوەی ئەو شلەیە کە بە شێوەیەکی سروشتی جومگەکان چەور دەکات، ترشی هایلۆرۆنیک دەتوانرێت بخرێتە ناو ئەژنۆتەوە بۆ باشترکردنی جووڵە و کەمکردنەوەی ئازار. هەرچەندە ئەنجامەکانی لێکۆڵینەوەکە تێکەڵ بوون دەربارەی کاریگەری ئەم چارەسەرە، بەڵام کەمکردنەوەی یەکێک یان زنجیرەیەک لە کوتان لەوانەیە تا شەش مانگ بخایەنێت.
پلازمای دەوڵەمەند بە پەڕەکانی خوێن (PRP): PRP چڕبوونەوەی چەندین هۆکاری جیاوازی گەشەکردنی تێدایە کە وا دەردەکەوێت هەوکردنەکە کەم بکاتەوە و چاکبوونەوە هان بدات. هەندێک لێکۆڵینەوە ئەوەیان دەرخستووە کە PRP لەوانەیە سوود بە هەندێک کەس بگەیەنێت کە نەخۆشی ئێسک و جومگەیان هەیە، بەڵام توێژینەوەی زیاتر پێویستە.
- نەشتەرکاری
ئەگەر برینێکت هەیە لەوانەیە پێویستی بە نەشتەرکاری هەبێت، بە گشتی پێویست ناکات نەشتەرکاری دەستبەجێ ئەنجام بدرێت
نەشتەرکاری جومگەبینی (Arthroscope): بە پشت بەستن بە برینەکە، پزیشک دەکرێت بتوانێت پشکنین و چاککردنەوەی زیانەکانی جومگە بکات بە بەکارهێنانی کامێرایەکی فایبەری بینایی و ئامێرە درێژ و تەسکەکان کە تەنها لە ڕێگەی چەند بڕینێکی بچووکەوە لە دەوری ئەژنۆدا دانراون. لەوانەیە ئامێری جومگەبینی کە جۆرێکی ناوبینە بەکاربهێنرێت بۆ لابردنی لاشە هەڵواسراوەکان لە جومگەی ئەژنۆ، لابردن یان چاککردنەوەی بەستەری تێکچوو (بە تایبەتی ئەگەر ببێتە هۆی داخستنی ئەژنۆ) و دووبارە دروستکردنەوەی بەستەرە شکاوەکان.
نەشتەرکاری گۆڕینی بەشێکی ئەژنۆ: لەم نەشتەرکارییەدا، نەشتەرکار تەنها بەشی زۆرترین زیان لێکەوتووی ئەژنۆ دەگۆڕێت بە ماددەکانی کانزا و پلاستیک. نەشتەرکارییەکە بەزۆری دەتوانرێت ئەنجام بدرێت لە ڕێگەی بڕینی بچووکەوە، بۆیە ئەگەری ئەوە هەیە خێراتر چاکببیتەوە لەچاو ئەوەی کە نەشتەرکاری دەکەیت بۆ گۆڕینی تەواوی ئەژنۆ.
لابردنی ئێسک (Osteotomy): ئەم پرۆسەیە بریتییە لە لابردنی ئێسک لە ئێسکی ڕان یان ئیشکی لاق بۆ باشتر ڕێکخستنی ئەژنۆ و کەمکردنەوەی ئازاری جومگەکان. ئەم نەشتەرکارییە لەوانەیە یارمەتیت بدات بۆ دواخستن یان دوورکەوتنەوە لە نەشتەرکاری گۆڕینی تەواوی ئەژنۆ.
نەشتەرکاری گۆڕینی تەواوی ئەژنۆ: لەم نەشتەرکارییەدا، نەشتەرکار ئێسک و کرکراگە زیانلێکەوتووەکان لە ئێسکی ڕان و ئێسکی لاق دەبڕێت و لایان دەبات. ئەم جومگانە جێیان دەگیرێتەوە بە جومگەیەکی دەستکرد کە لە کانزا دروستکراوە، پلاستیکی پلە بەرز و پۆلیمەرە.
- دەرمانی جێگرەوە
توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە دەرزی ئاژنین دەکرێت یارمەتی کەمکردنەوەی ئازاری ئەژنۆ بدات کە بەهۆی هەوکردنی ئێسک و جومگەوە دروست دەبێت. دەرزی ئاژنین Acupuncture بریتییە لە دانانی دەرزی تەنک لە پێست لە شوێنێکی دیاریکراو لەسەر جەستە.
شێوازی ژیان و چارەسەری ماڵەوە
دەرمانەکانی سەرووی کۆنترۆڵ وەک ئیبۆپرۆفین (ئەدڤیل، مۆترین ئای بی، ئەوانی تر) و سۆدیۆم (ئەلێڤ) دەتوانن یارمەتی کەمکردنەوەی ئازاری ئەژنۆ بدەن.
هەندێک کەس ئاسوودەیی دەبینن بە بەکارهێنانی کرێمێک لەسەر ئەژنۆی تووشبوو دەرمانێکی ئازارلابەری تێدایە، وەک لیدۆکەین، یان کاپسایسین.
چەند ڕێکارێکی خۆپارێزی بۆ ئازاری ئەژنۆکان بریتین لە:
پشوودان: پشوویەک لە چالاکییە ئاساییەکان وەربگرە بۆ کەمکردنەوەی فشاری دووبارە لەسەر ئەژنۆ، کاتی برینەکە بدە تا چاک دەبێتەوە و یارمەتی ڕێگریکردن لە زیانی زیاتر بدە. ڕۆژێک یان دوو ڕۆژ پشوو لەوانەیە هەموو ئەوە بێت کە پێویستتە بۆ برینێکی بچووک. پێدەچێت زیانی زیاتر پێویستی بە کاتی چاکبوونەوە هەبێت.
سەهۆڵ: سەهۆڵ هەم ئازار و هەم هەوکردن کەم دەکاتەوە. جانتایەکی بەستوو بە باشی کار دەکات چونکە هەموو ئەژنۆکانتی داپۆشیووە. هەروەها دەتوانیت پاکەتێکی سەهۆڵ بەکاربهێنیت کە لە خاولییەکی تەنکدا داپۆشراوە بۆ پاراستنی پێست. هەرچەندە چارەسەری سەهۆڵ بە شێوەیەکی گشتی سەلامەت و کاریگەرە، بەڵام بۆ ماوەی زیاتر لە بیست خولەک لە یەک کاتدا سەهۆڵ بەکار مەهێنە لەبەر ئەوەی مەترسی زیان گەیاندن بە دەمار و پێست هەیە.
گەرمی: لەوانەیە ئەزموونی کەمکردنەوەی ئازاری کاتی بکەیت بە بەکارهێنانی پاکەتێکی گەرمی یان بوتڵی ئاوی گەرم بۆ ناوچەی ئازار لەسەر ئەژنۆ.
پەستان: ئەمە یارمەتیدەرە بۆ ڕێگریکردن لە دروستبوونی شلە لە شانە زیانلێکەوتووەکان و ڕێکخستنی ئەژنۆ و جێگیری دەپارێزێت. بەدوای باندێکی پەستاندا بگەڕێ کە کێشی سووک، هەناسەکێش و خۆڕاگر بێت. پێویستە ئەوەندە توند بێت کە پاڵپشتی ئەژنۆ بکات بەبێ دەستێوەردان لە سووڕانەوە.
بەرزکردنەوە: بۆ ئەوەی یارمەتی کەمکردنەوەی هەوکردنبدەیت، هەوڵبدە قاچە بریندارەکەت لەسەر سەرینەکان پاڵپشتی بکەیت یان لەسەر کورسییەک دانیشیت.
ئامادەکاری بۆ چاوپێکەوتنی پزیشکی
لەوانەیە دەست بە سەردانی پزیشک بکەیت. بە پشت بەستن بە هۆکاری کێشەکەت، کە دەکرێت ئەویش تۆ ڕەوانەی پزیشکێکی پسپۆڕ بکات لە نەخۆشییەکانی جومگەکان (ڕۆماتۆلۆجیست)، نەشتەرکاری جومگە (ئۆرتۆپێدی) یان پزیشکی وەرزشی بۆ دانانی ڕێنمایی گونجاوی وەرزشی بۆ چارەسەرکردن.
